De wereld gaat aan regels ten onder

Dramatische titel, inderdaad, is ook zo bedoeld. Eigenlijk een beetje gepikt van Max Dendermondes boek 'De wereld gaat aan vlijt ten onder', een boek dat ik heb gelezen in mijn tienertijd en daar erg van onder de indruk was. Een paar jaar geleden heb ik het nogmaals gelezen en ik begreep er niets van. Ik begreep niet wat mij als tiener zo pakte hoewel ik vermoed dat ik toen de druk voelde om de ratrace in te stappen aan het einde van de middelbareschooltijd en dat daardoor vooral de titel me zo aansprak. Ik zou een boek kunnen schrijven met de titel 'De wereld gaat aan regels ten onder', hoewel het niet waarschijnlijk is dat ik dit zal doen, maar wie weet.

Deze blog post gaat over regels, wetjes, restricties, verplichtingen, pasjes, licenties, vergunningen, ontheffingen, dubbele verificatie, schijnveiligheid en schijnprivacy. Er zullen meerdere posts volgen over deze thema's. Het is vooral geschreven vanuit ons perspectief hier op Mallorca, en hoewel het anders is dan als we in Nederland zouden hebben gewoond denk ik toch dat het te maken heeft met een langzaam rijdende trein die niet te stuiten is tenzij deze trein compleet ontspoort. En met compleet ontsporen doel ik op het ontsporen van de hele samenleving, een soort van 'game over'. Een oorlogje meer of minder waar ook ter wereld zal niet helpen, zelfs een ware 3e Wereldoorlog zal niet helpen ben ik bang. Het moet iets nog veel groters zijn, zoals een écht gevaarlijk virus zoals het Spaansegriep-virus dat was; dan waren er zoveel slachtoffers gevallen in zeer korte tijd dat er chaos zou zijn ontstaan. Maar ook een uitval van elektriciteit voor een week in meerdere werelddelen zou genoeg zijn om een mega chaos te creëren, vooral omdat internet dan niet werkt. En als internet het niet doet, dan doet niets het. Een paar weken geleden zijn we voor 36 uur afgesloten geweest van het openbare elektranet nadat een boom een hoogspanningskabel in de buurt had gebroken tijdens een storm. Dan pas merk je hoe afhankelijk we zijn geworden van internet. Maar denk eens aan betaalpasjes die het niet meer doen, of pasjes voor het openbaar vervoer of whatever pasjes... je moet tegenwoordig overal pasjes voor hebben. Ook een natuurramp zoals een grote meteoriet die ergens inslaat op aarde zou leven op aarde niet voorgoed onmogelijk maken, maar het zou onze samenleving wel compleet kapot maken en het aantal mensen met deze ene inslag minimaliseren. Interpreteer dit alles niet als een wens dat dit gaat gebeuren, maar ik zie geen andere manier om de voortschrijdende verstikkende regelgeving te stoppen.

Toen wij in 2012 op Mallorca kwamen te wonen wisten we weinig van de regelgeving af. We kochten La Mina San Cayetano zonder veel problemen, hoewel onze advocaat ons wel serieus duidelijk probeerde te maken dat we iets kochten wat illegaal was en dat we derhalve niets mochten aanpassen en zeker niet uitbreiden en dat we geen bouw- of verbouwvergunningen konden krijgen omdat.... juist: alles illegaal was en dan stopt alles. Letterlijk zei hij dat als wij een steen ergens uit haalden we deze niet meer mochten terugleggen of inmetselen. Jaren later zei Arjen Bouwmeester dat de regels hier zo zijn dat de overheid hoopt dat illegale bouwsels na 1000 jaar vanzelf veranderen in een ruïne. Maar ja... dat gebeurt dus niet omdat het als het ware in de genen van de mens - en dier - zit om je eigen huis, je nest, je burcht of je hol op orde te houden. Dáár woon je, daar moet je er voor zorgen dat het warm is binnen als het buiten koud is, daar probeer je gelukkig te zijn en prettig te leven voor een groot deel van je leven. En deze drang is zo sterk dat het niet uitmaakt of het wel of niet illegaal is. Maar wat is illegaal? Quote: "Illegaal betekent dat een handeling of het gedrag van een persoon in strijd is met de wet. Houdt iemand zich niet aan de regels van de wet, dan wordt er gesproken van een strafbaar feit. Wordt die persoon betrapt dan volgt er een straf."

Dat begrijpen ze hier in Spanje heel goed en als je de straffen die worden opgelegd in de vorm van boetes ziet, dan zou je denken dat er één of een paar nulletjes te veel zijn, maar dat is niet zo. Een altijd leuk voorbeeld is het koppelen van je zonnepanelen aan het openbare elektriciteitsnet zonder dat je daar een vergunning of toestemming voor hebt gekregen. De boete die daarop staat is maximaal 30 miljoen Euro. Deze boete is daarmee 2x zo erg gevonden als het lekken van radioactief materiaal uit een kerncentrale, want de boete daarop is slechts 15 miljoen Euro. Wat je leest als verklaring voor deze krankzinnig hoge boetes is dat de Overheid wil dat het volk zich goed moet beseffen dat hier niet mee wordt gesold. Maar wie verzint nu een boete van 30 miljoen euro voor een 'vergrijp' als het koppelen van je zonnepanelen aan het net ? Waarom 30 miljoen en geen 15 miljoen? Het lijkt me dat 10 miljoen toch wel genoeg zou zijn ? Ik vraag me af hoe de hoogte van zo'n boete wordt beslist, wie verzint zoiets? Je weet toch dat je de meeste mensen bankroet zou maken met zulke boetes. Het doet me denken aan de overdrevenheid van Amerikanen; alles is 'awsome' voor Amerikanen in bepaalde Staten. Wat nu als iets écht awesome is, wat zeg je dan ? Is het dan 'super-awesome' of 'extremely awesome'? Het zelfde als iemand zegt dat ie ergens voor 300% voor gaat. Wat als ik dan zeg: "Wauww daar kan ik niet aan tippen, ik denk dat ik er voor max 200% voor ga." Je moet oppassen met superlatieven, je moet ze spaarzaam gebruiken, dan behoudt het zijn mening en kracht.

Gisteren kreeg ik te horen van onze Nederlandse kennis Carlijne dat haar buurman een dag voor Kerst een brief ontving waarin werd medegedeeld dat een drone illegale aanbouw had geconstateerd en dat er derhalve een boete werd opgelegd van €100,000..., hatsikidee, daar gaan we weer. Ik weet niet precies wat er aan de hand is en wat deze mensen voor illegale bouwsels hebben aangebracht zonder vergunning, maar het zal waarschijnlijk niet meer zijn dan het aanleggen van een terras of iets dergelijks. Een prettige Kerst zullen deze mensen hebben gehad. En wat een nasleep komt hier van. Je wordt zo goed als gedwongen om een advocaat in te huren om je bij te staan, want de wetten zijn zo complex en zo tegenstrijdig dat je hier niet zelf uit komt. Waarschijnlijk wordt deze boete dan uiteindelijk verlaagd tot misschien wel €25000, maar met bijkomende kosten van advocaten, kosten voor afbraak van wat je illegaal gebouwd heb ben je wellicht toch meer dan 30 mille kwijt. En wordt je al niet genoeg gestraft als je het weer moet afbreken? Nu is er één klein lichtpuntje: als je na definitieve bepaling van de hoogte van de boete binnen twee weken betaald, dan hoef je maar de helft te betalen. Stel dat je wel binnen twee weken wilt betalen maar het niet hebt, dan heb je pech gehad. Of anders gesteld: de rijken worden rijker en de armen worden armer. En het zijn wellicht juist de armere mensen die zo'n aanbouwsel illegaal hebben gedaan omdat ze het graag zelf wilden doen, maar dat mag niet in Spanje. Dat laatste kon ik niet geloven en geloof dit nog steeds niet, maar ik kan nergens op internet ook maar iets vinden waarin staat dat je zelf iets mag bouwen. Maar overal zie je Spaanse burgers zelf aan het bouwvakkeren, veel meer dan in Nederland en kleine bestelbusjes zoals de Renault Kangoo zijn hier daarom razend populair.

Een paar maanden nadat we hier op Mallorca onze finca hadden gekocht hoorden we dat een auto op de weg bij ons huis een paar keer claxonneerde. Dat was als het ware onze deurbel. Vaak claxonneren auto's die langsrijden 1x kort net voor de bocht, maar als er meerdere keren wat langer wordt geclaxonneerd, dan staat er bijna altijd iemand voor de poort. We hadden reeds een automatische poortopener, maar ik liep toch naar de poort want ik meende een politieauto te herkennen van de Policia Local. Ik opende de poort en voor de politieagent stond een man met een aktetasje. Hij stelde zich voor als zijnde van de gemeente Selva en ik begreep vaag dat hij iets kadastraals kwam controleren. Ik vroeg in gebrekkig Spaans of iets ernstigs aan de hand was, wijzende op de politieagent. Dat werd een beetje weggewimpeld en ik liet beide mannen binnen. De gemeenteambtenaar trok zich weinig van mij aan tijdens zijn bezoek, hij rende bijna van het ene huis naar het andere, maakte wat foto's af en toe en nam wat maten op. Toen ze weg waren zonk alles een beetje in en begon ik boos te worden. Waarom was die politieagent daar? Was hij een soort taxichauffeur of moest hij de beambte van de gemeente beschermen tegen mogelijk lichamelijk geweld van de finca-eigenaar? Later kwamen ze nog een keer met iemand die nog veel meer maten opnam van de huisjes, het terras, de overkappingen bij de deurtjes en meer. Waar dit allemaal voor diende kwam ik pas later achter toen ik een keer met de vorige eigenaar van onze finca sprak. Hij kreeg een boete van €30.000 opgelegd voor die 2 kleine overkappingen bij de deurtjes in het huis waar wij wonen. Deze zijn ongeveer 2 x 1 meter met 2 betonnen pilaartjes aan beide zijden. David vertelde me pas jaren later dat hij uiteindelijk de boete heeft wezen terug te brengen naar €3000. Blijkbaar was het niet noodzakelijk om het af te breken.

Illegaliteit van huizen is een groot probleem hier in Spanje, alleen al op Mallorca zijn dat er tussen de 50.000 en 100.000 huizen. Maar wat is er nu precies illegaal ? Een bouwsel is illegaal als er geen bouwvergunning is aangevraagd, that's it. De wet die verplicht om een bouwvergunning te hebben voor een huis dateert van ergens in de 50 van de vorige eeuw. De handhaving van deze wet is tientallen jaren niet streng nageleefd met gevolg dat heel veel huizen feitelijk het stempel illegaal kregen. Het ging de verkeerde kant op toen er later een wet kwam die inhield dat je als je kon aantonen dat dit illegale bouwsel er reeds langer dan 10 jaar stond, je deze niet hoefde af te breken. De status bleef illegaal en je zou nooit een bouwvergunning voor aanpassingen kunnen verkrijgen. En dat werkt dus niet, want natuurlijk gaan mensen hun huis aanpassen, verbeteren, moderniseren, een kapotte dakpan vervangen etc. Heel dom dat deze wet is aangenomen. Het lost het probleem niet op.

Er was even hoop op verbetering. Toen de Spaanse VVD een paar jaar geleden aan de macht was werd er een tijdelijke wet van 3 jaar aangenomen waarbij je je illegale huis kon legaliseren. Je moest met terugwerkende kracht de bouwvergunning aanvragen met alle tekeningen en je kreeg een boete over de normale bouwtax kosten. Als pressiemiddel om dit maar direct in het eerste jaar in te zetten werd deze boete het 2e jaar van de wet hoger en het 3e jaar nog hoger - ik meen me te herinneren 35% eerste jaar, 40% tweede jaar en 45% derde jaar. We hebben serieus overwogen om dit te gaan doen en spraken af met de advocaat die ons ook bij de aankoop van onze finca had geholpen. Na een paar afspraken waarbij ook meerdere architecten aanwezig waren, vroeg ik naar een globale schatting van de totale kosten van legalisering. Daar schrok ik een beetje van: €250,000. Daar zaten zijn kosten in, die van de architecten, de bouwtax en de boetes. We waren toen ergens halverwege het eerste jaar van de tijdelijke wet. Ik besprak het met Ans en we lieten het even bezinken. Dat hadden we eigenlijk niet moeten doen, want opeens werd van de ene dag op de andere deze wet ingetrokken omdat de Spaanse VVD had verloren bij de verkiezingen en de Spaanse PVDA aan de macht was en die was erg tegen deze wet. Onbegrijpelijk maar waar. Ik kan geen goede reden verzinnen waarom je daar tegen zou kunnen zijn, het verminderd een mega probleem in Spanje, brengt veel geld in het laatje van de gemeentes aan nooit geïnde leges plus de boetes, advocaten en architecten kregen veel werk en uiteindelijk zouden aannemers er ook van profiteren omdat je na legalisering niet meer iets illegaals ging aanbouwen natuurlijk.

Helaas hebben we onlangs zelf ook voor de eerste keer te maken gekregen met de gemeente Selva in dit verband. Borre ontsnapte een tijdje geleden bijna iedere nacht voor soms wel een paar uur en we wisten niet precies waar hij er uit ging en waar hij dan naartoe ging. Dus we kochten een gps apparaatje dat je aan zijn halsbandje kunt vastmaken. Via een app kan je dan precies waar Borre is. Dat leverde verrassende resultaten op. Allereerst waar hij er uit ging. Hoewel hij uiteindelijk ten westen van onze finca wilde uitkomen, wist hij dat hij daarvoor eerst ten oosten eruit moest gaan op een plaats waar het hekwerk erg slecht is. Buiten ons terrein gekomen moest hij nog eens een paar honderd meter over het terrein van de buurman richting het oosten lopen om vervolgens op de openbare weg te komen. En dan ging Borre richting het westen, ver voorbij onze finca naar een andere finca waar ze vaak voedselresten in de brand steken. We denken dat Borre dat rook op Ans haar gebruikelijke ochtendrondje met Borre. Het bleek dat hij daar iedere keer naartoe ging. Meerdere keren hebben we hem daar in het midden van de nacht opgehaald. Je wilt hem dan wel heel hard slaan, maar dat heeft weinig zin. Borre is een struikrover en daar moet je eigenlijk blij om zijn; het is geen suffe hond. En hij volgt zijn instinct en dat is grotendeels gebaseerd op eten eten en nog eens eten. Maar je wilt niet dat Borre nogmaals een ongeluk krijgt met een auto. Hij is zijn staart daar al door kwijtgeraakt 7 jaar geleden en hij ziet geen gevaar in auto's. We lapten het hek aan de oostkant een beetje op - hoewel je dat eigenlijk helemaal moet vervangen - en toen vond Borre diverse mogelijkheden om er aan de westkant direct vandoor te gaan. Vooral het eerste stuk direct aan de weg was erg slecht en we besloten om dit te vervangen voor nieuwe paaltjes en nieuw gaas. Dus ik kocht alle materialen in: gegalvaniseerde buizen van 40 mm, rollen gaas van ieder 25 meter, dopjes voor op de buizen, dopjes met een oog erin voor de schuine paaltjes, een partij bouten en moertjes en beugels met gaten. Voordat we daarmee aan de slag gingen hebben we eerst zo'n 10 dumpers aarde met stenen gestort vanaf de weg omdat het erg afliep naar beneden en het daardoor makkelijker was voor Borre om onder het hek door te kruipen. Daarna zijn we begonnen met het aanbrengen van het nieuwe hekwerk, net een stukje meer aan de straatkant maar nog steeds duidelijk op ons terrein en niet op de openbare weg.

Ik was bezig met het boren van het gat voor het laatste paaltje van de eerste 25 meter toen er een klein autootje stopte. Een vrouw stapte uit, begroette mij niet maar zat als een havik van links naar rechts te kijken met waar we mee bezig waren. Ik zei 'Hola que tal' ('hoe gaat het'), maar ze gaf geen wedergroet, maar begon mij op een bestraffende toon te vertellen dat ik dit helemaal niet mag doen. Ze bleek zichtbaar zoeken naar zaken die niet mogen en ze claimde dat ik de paaltjes te dicht langs de weg had geplaatst. Ik moest hier een bouwvergunning voor aanvragen en moest onmiddellijk stoppen met de werkzaamheden. Ze reed weg en Ans en ik keken elkaar beteuterd aan. We wisten wel zo goed als zeker dat dit niet mocht, maar je moet een bouwvergunning vragen voor een haakje in de muur slaan om een schilderijtje op te hangen. Een maand of zo eerder had de buurman langs dezelfde weg een stuk hek voor dezelfde paaltjes en gaas vervangen van zo'n 50 meter. En nog maar een week eerder een andere buurman die een ook een stuk van ongeveer 50 meter compleet had vervangen. Onze gedachte was daarom dat het misschien wel wat zou meevallen voor zo'n simpele afscheiding van je terrein.

We stopten onmiddellijk, ruimden het gereedschap op en ik ging snel douchen. Het was rond half twee en om 3 uur zou het gemeentehuis dicht gaan. Ik besloot om daar direct naartoe te gaan zodat ik wist waar ik aan toe was. Ans ging mee wat misschien positief zou zijn omdat er iemand werkt bij de gemeente die Ans haar glaswerk adoreert. Met zijn drieën - Borre ging ook mee - wandelden we in straf tempo richting het gemeentehuis. Halverwege kwam Antonio de generaal langszij rijden in de auto. Hij wenste me gelukkig nieuwjaar en hij vroeg hoe het met me ging. "Muy mal, problemas con el ajunamento." ("Erg slecht, problemen met de gemeente." Antonio bracht zijn handen naar zijn hoofd en zei "Oi oi oi", wetende dat dit altijd slecht nieuws is. Ik zei dat we op weg waren naar het gemeentehuis en legde hem kort uit waar het over ging. Antonio zei dat hij bij thuiskomst de burgemeester ging bellen en dat ik alleen direct met hem moest gaan praten. Aangekomen bij het pleintje in Selva ging ik eerst even naar Antonio zijn huis dat naast het pleintje staat. Ik belde aan, Antonio kwam voor en zei: "Je moet nu direct naar het gemeentehuis, de burgemeester wacht op je."

Aan de receptie in het gemeentehuis zei ik dat ik met de burgemeester wilde praten. De vrouw achter de balie keek me verbaasd aan en zei dat ik daar eerst een afspraak voor moest maken, dat ging zomaar niet. Ik zei dat ik een afspraak hád en ze keek in haar agenda waar niets in stond. Ik zei nogmaals dat de burgemeester op mij aan het wachten was en ze besloot hem toch maar even intern te bellen. Een beetje tot haar verbazing bleek dat ik gelijk had. De burgemeester kwam ons ophalen en we gingen naar zijn kamer. Daar legde ik uit dat iemand van de gemeente ons had gesommeerd te stoppen met het stukje nieuw hek. Hij belde haar intern op en reeds voorbereid met wat printouts van onze finca kwam ze er bij zitten. Nu de burgemeester er bij was, was haar houding wat klantvriendelijker zeg maar en ze slijmde een beetje over hoe schattig Borre was.

Na 10 minuten steggelen over het hek werd er het volgende bereikt:

1) Het aanvragen van een bouwvergunning was noodzakelijk (zou ook voor de buren moeten gelden)

2) Stalen paaltjes waren niet toegestaan, alleen houten paaltjes omdat het in beschermd gebied ligt (zou dus ook voor de buren moeten gelden)

3) Het type gaas was verkeerd, dat mocht alleen maar gaas zijn met grote gaten van zo'n 10 x 10 cm, schapengaas noemen ze dat hier (zou dus ook voor de buren moeten gelden)

4) De paaltjes stonden te dicht bij de weg, ik moest de oude lijn van paaltjes volgen

Bij de receptie konden we de bouwvergunning papieren krijgen. Daar zat de vrouw die Ans haar glaswerk zo mooi vindt. Ze had nog een glasobject bij Ans in bestelling en Ans had daar nog wat vragen over. Daarna legde de vrouw uit welke velden we moesten invullen van het aanvraagformulier - dat alleen beschikbaar was in het Mallorquin. Bij één van de velden zei ze dat daar de gegevens van de aannemer moesten worden ingevuld. Ik zei dat ik altijd alles zelf deed, dus mocht ik mijn eigen gegevens daar invullen ? Ze keek ontkennend en zei dat we een aannemer moesten inschakelen om de schatting van uren en materialen te bepalen, welke vervolgens de 4% bouwbelasting bepalen. "Dus ik mag niet zelf het hek plaatsen?". Ze haalde haalde haar schouders op. Voor de zoveelste keer kreeg ik daar geen antwoord op. Ik word daar gek van. In de afgelopen 10 jaar heb ik die vraag wel 100x gesteld aan iedereen die misschien het juiste antwoord kon geven. De meesten zeggen dat het niet mag en sommigen zeggen dat ze het niet weten. Nog nooit heb ik iemand horen zeggen dat je wel zelf iets mag doen. Moet je kijken hoe druk het is iedere dag bij de meest populaire bouwmarkt op Mallorca (Bricomart); megadruk en het zijn voor een groot deel particulieren die daar kopen.

Ik heb gebeld met de ene buurman. Hij vertelde me dat ik vette pech heb gehad. Hij heeft het hek vervangen in 2 weekenden: het eerste weekend alles weggehaald en het tweede weekend alles geplaatst. In het weekend rijden de NSB wagentjes van de gemeente niet rond om criminelen zoals ons te pakken.

Dit is de story tot nu toe, wordt vervolgd. Met hulp van Ana (buurvrouw) gaan we de bouwvergunning aanvragen en ik zal eens met een aannemer vragen of zij een schatting willen maken van de uren zodat ik hun naam kan opvoeren op de bouwvergunning aanvraag. Mijn hoop is dat ik alleen maar een offerte van een aannemer nodig heb, het gaat mij niet om die paar procent bouwtax, maar ik ben wel van plan om het zelf te gaan doen.