Renovatie van Ans haar toekomstige glass art workshop

Op 1 mei dit jaar zijn we aangekomen op Gotland na een lange reis van 4 dagen met onze trouwe VW Transporter - wat een goede beslissing was dat om deze bus te kopen in 2010 ! Zoals gewoonlijk bij zo'n nieuw project ga je vol enthousiasme aan de slag. Het was in eerste instantie de bedoeling om het kleinere huis bewoonbaar te maken voor gasten. Dat hebben we niet gedaan en in plaats daarvan zijn we aan de slag gegaan met Ans haar toekomstige workshop waar ze met haar glas bezig gaat. Voordat we met de verbouwing bezig gingen, hebben we eerst 12 zonnepanelen van ieder 535 Watt op het dak geplaatst. De glas oven, die nu nog op Mallorca staat, trekt zo'n 8 kW en staat per sessie zo'n 10 uur aan - weliswaar niet continue à 8 kW, maar toch. Ans en ik hebben dit samen gedaan en het was best eng om die hoogste panelen te plaatsen met mijn hoogtevrees.

De verbouwing begon met het verhogen van het plafond dat erg laag op zo'n 1.80 meter zat en de balken waren deels opgevreten door houtworm. Ans heeft met haar broer Wim alle oude balken eruit gehaald, terwijl ik dagenlang heb geprobeerd om 2 Pylontech lithium-ion batterijen aan te sluiten op de Growatt omvormer - wat uiteindelijk niet bleek te kunnen omdat ze niet compatibel waren met dit type Growatt omvormer. Deze 2 batterijen gaan terug naar Mallorca waar ik ze ga inzetten voor opslag van elektriciteit van één van de huisjes. Met Wim hebben we trouwens ook nog even een grondkabel gelegd tussen het huis en de schuren, zodat de elektriciteit van het net eerst binnenkomt bij de omvormer en vandaar naar het huis gaat en naar de diverse schuren.

Nieuwe balken werden besteld bij een houthandel annex zagerij in de buurt. Hier werd ik geconfronteerd met het Zweedse vertrouwen in de medemens. Terwijl ze me nog nooit eerder hadden gezien kon ik de balken op rekening bestellen. Na aflevering van de balken bij ons huis duurde het nog 4 weken voordat ik die rekening kreeg. Op Mallorca zou dit nooit zijn gebeurd. Zelfs als regelmatige klant lukte het me niet om een onderdeel voor mijn graafmachine mee te krijgen zonder te betalen. Ik wilde wel betalen, maar hun pin apparaatje werkte niet. Dus ik stelde voor om het bedrag thuis via een bankoverschrijving te betalen. De eigenaar van het constructiebedrijf keek me verbaasd aan en wat ik ook probeerde, ik kreeg het niet mee zonder gegarandeerde betaling. Zelfs niet toen ik mijn Citizen horloge ter waarde van 500 euro als onderpand aanbood. Probleem voor mij was dat dit bedrijf in Campos gevestigd is, een vol uur rijden. Zeer geïrriteerd vertrok ik met een lege bus naar huis. Ik heb meerdere voorbeelden van zowel Mallorca als van Gotland waar het verschil van vertrouwen in de medemens duidelijk naar voren komt.

De balken van ruim 5 meter lang, 25 cm hoog en 9 cm breed heb ik samen met Ans geplaatst. Hoe dat kan zonder machines ? Hefboom ! Over de volledige breedte van de ruimte zat een balk in de midden waarop de oude balken steunden. Deze hebben we laten zitten, want deze middenbalk zou wel eens van pas komen. En dat was inderdaad zo en zonder deze balk was dat nooit gelukt met zijn beiden. Je legt 1 kant van de balk op de middenbalk en schuift deze er vervolgens verder op zodat de nieuwe balk in evenwicht ligt. Dan kan je de balk makkelijk op zijn plaats manoeuvreren. Zo hebben we alle 13 balken binnen een halve dag geplaatst. We constateerden wel een probleem...: het merendeel van de balken was niet recht meer. Het hout was wel redelijk droog, maar vers gezaagd en dan werkt het eerst nog een tijdje. Toch is het gelukt om ze recht te krijgen door kleine balkjes bij de uiteinden met grof geweld tussen de bestaande verticale balken te slaan. Ik kreeg een compliment van een andere lokale leverancier van hout, die eerder had gezien dat de balken getwist waren. Toen hij later een keer langs kwam stond hij verbaasd te kijken hoe recht de balken waren. Hij had niet verwacht dat ik ze recht kon krijgen. Die pluim nam ik graag in ontvangst.

Om niet steeds afhankelijk te zijn van ladders om telkens naar boven te gaan hebben we eerst een trap gemaakt. Breed en zogenaamd half-lui (dus niet te stijl) om zo toekomstige klanten van Ans haar glaswerk niet af te schrikken om naar boven te gaan, want daar wordt haar glaswerk geëxposeerd. Tip: bij het maken van een trap, let goed op de optrede (verticale hoogteverschil per trede) en de aantrede (horizontale breedte verschil per trede; te weinig of te veel hoogteverschil en breedteverschil maakt het snel niet prettig om de trap op te lopen). Bij het maken van de trap wilde ik zo weinig mogelijk ijzeren bevestigingsmateriaal gebruiken. Ik heb wel wat gebruikt (lange schroeven), maar deze verzonken en met houten plugjes onzichtbaar gemaakt.

Na de maken van de trap hebben we een nieuwe vloer gelegd van 25 mm, 13 cm brede veer-en-groef planken, hout van Gotland. Op Gotland zijn ze trots op de kwaliteit van hun hout, ze zeggen dat dit hout het beste is van heel Zweden door de ideale klimatologische omstandigheden. Ik herinner me van onze tijd in Höljes, dat ze daar precies hetzelfde vertelden. Prima natuurlijk: je moet trots zijn op wat je hebt. Het leggen van de vloer ging vlotjes, het hout was mooi recht en in een volle dag hebben we de vloer gelegd. Een hele verbetering was reeds bewerkstelligd. De oude boerenschuur was al niet meer te herkennen aan de binnenkant.

Nu was de buitenkant aan de beurt. Afgezien van de staat van de buitenkant met oude door houtworm aangetaste planken die aan de onderkant zo goed als weggerot waren, had een vorige eigenaar het aanzicht ook heel lelijk gemaakt door er een drietal tweedehands ramen in te plaatsen die niet in verhouding waren met de afmetingen van de schuur. Dus... nieuwe ramen werden besteld, bij hetzelfde bedrijf die ons ooit alle ramen en openslaande deuren had geleverd voor ons huis in Höljes. Levertijd was 6 weken en we waren zo vooruit denkend om deze op tijd te bestellen. Het hout voor de buitenbekleding werd geleverd door de lokale houtleverancier die ook de balken had geleverd. Nog niet behandeld, dus Ans heeft deze eerst twee keer in de typische ossenrode verf gezet, Falun Farg. Deze verf wordt gemaakt van afgekeurd kopererts uit de Falun mijn waar te weinig koper in zit. In dit afval zit veel ijzeroxide die de typische rode kleur geeft aan de verf. De ijzeroxide maakt de verf goed bestand tegen de gure weersomstandigheden.

Voor bevestiging ging ik op zoek naar een spijkerpistool, dat werkt zo prettig en snel. Ik had zo'n pistool in Höljes, maar was vergeten om die mee te nemen voordat we het huis met alles erop en eraan verkochten en de nieuwe eigenaar wil het niet aan mij verkopen - terwijl ze deze tool waarschijnlijk nooit zal gebruiken, erg flauw. Mijn voorkeur ging uit naar draadloos pistool op batterijen, maar deze zijn toch stevig aan de prijs, dus uiteindelijk toch maar een tweedehandsje gekocht op lucht. Op lucht aangedreven spijkerpistolen zijn nog steeds de meest gebruikte, maar die vervelende onwillige slang blijft irritant. Er is een alternatief: een op lucht aangedreven spijkerpistool waarbij de lucht wordt samengeperst tot het vloeibaar is. Je laadt het pistool op via een speciale hogedruk compressor waarna je een paar duizend spijkers kunt schieten voordat het weer opgeladen moet worden. Super apparaat die ik graag zou willen hebben, ware het niet dat dit natuurlijk ook de duurste is.

Dus na het verwijderen van de oude buitenbekleding heb ik de frames gemaakt voor de nieuwe ramen (van 2" x 5" regels. Het blijkt dat inches hier in Zweden voor regels e.d. nog steeds vrij standaard zijn dan metrische maatvoering in mm/cm. Een kleine tussenstap is het aanbrengen van winddoek, gemaakt van tyvek, sterk en waterafstotend, maar wel ademend. En dan begint het leuke werk, het aanbrengen van de planken. Plank na plank zie je het beter worden. Het gaat heel snel, je wilt natuurlijk beginnen en eindigen op een regel, dus je moet iedere plank één keer zagen. Als de plank doorloopt op een volgende plank had ik het schuin afgezaagd onder 45 graden, zodat bij krimp van de plank er toch nog steeds een volledige dekking zou zijn. Het nadeel hiervan is, dat het bijna nooit mooi wordt, omdat de planken nooit volledig vlak zijn en dat zie je. Daarom zijn we halverwege overgestapt op gewoon haaks afzagen, wat ook nog eens veel sneller gaat.

Het plaatsen van de pvc ramen gaat heel makkelijk. Aan alle kanten van het raamkozijn zit een gleuf waar je een metalen strip in haakt die je vervolgens net zo ver op de rand van het kozijn buigt totdat het vlak tegen de regel aan zit. Eerst de strips aan de vier kanten erin haken, vervolgens het raam plaatsen op een paar wigjes van hout, dan het raam waterpas stellen en vervolgens vastschroeven in de gaten van de metalen strips.

Na het plaatsen van de ramen komt de afwerking van de omlijsting en het eventueel aanbrengen van een vensterbankje en een regenstripje aan de bovenkant. Dat is misschien wel het leukste werk, want als dit gebeurt is, dan is het klaar. Als kers op de taart heb ik ook nog een soort uilenbord gemaakt op de kopse kant van de schuur. Niet met twee zwanen zoals in Friesland gebruikelijk is, maar met twee symbolen uit de vikingtijd: het zonnekruis (cirkel met een kruis er symmetrisch doorheen) en daar bovenop de de tip van de speer van de god Odin (die zodra de speer losgelaten is niet meer te stoppen is en altijd doel raakt).

Haki bouwstelling. Voor het plaatsen van de zonnepanelen en de vele renoveren, is een degelijke bouwstelling noodzakelijk. Voor mij helemaal, want ik heb last van hoogtevrees, dus ik moet kunnen vertrouwen op zo'n ding om niet met trillende beentjes op 7 meter hoogte te staan. Na veel zoeken zonder resultaat, heb ik via Google Maps zo goed als alle aannemers op Gotland een email gestuurd met de vraag of ze misschien stellingmateriaal te koop hadden. Op de 60 emails die ik had verstuurd kreeg ik één reactie van een aannemer die me alles kon leveren wat ik nodig had. Op zijn terrein zo'n 10 km van ons vandaan had hij allemaal oud stellingmateriaal liggen van het Zweedse merk Haki. Zeer degelijk materiaal, loodzwaar, met massief houten vlonders om op te lopen. Voor zo'n €500 had ik 9 meter stelling (3 units a 3 meter x 1.20) en 6 meter hoog). Vooral de breedte van 1.20 meter is erg prettig. We zullen deze stelling nog vaak nodig hebben de komende jaren.

Ik heb veel foto's toegevoegd waarbij je goed kunt zien hoe de transformatie van de oude schuur gestalte heeft gekregen.